Een verhaal over neuronen

Kunstzinnige therapie gaat veel verder dan zulke psychologische tests, die niettemin de kracht van vormen en interpretatie aantonen. De neurobioloog Jean-Pierre Changeux analyseert de neuronale processen als we naar een kunstwerk kijken. Als we voor een kunstwerk staan, wat gebeurt er dan eerst?

Onze ogen zien, onze oren horen, onze zintuigen zijn oplettend en ontcijferen het verschijnsel. De neuronale processen die in de visuele en auditieve waarneming aan het werk zijn, zijn dan de eerste stap naar deze esthetische ervaring. Een studie met magnetische resonantie beeldvorming heeft aangetoond wat er in de hersenen gebeurt. Het lijkt erop dat verschillende gebieden van de hersenen geactiveerd worden en het ritme, de melodie of de emoties die door het luisteren veroorzaakt worden op verschillende manieren decoderen. Op dezelfde manier laat het eye-tracking systeem ons zien dat het oog strategisch naar precieze punten beweegt als het naar een kunstwerk kijkt.

Maar de reacties van individuen op een kunstwerk zijn allemaal heel verschillend. Schoonheid is niet noodzakelijk wat aangenaam is en kunst is niet alleen wat aangenaam is om naar te kijken. Dat zou zeer beperkend zijn. Er naar kijken kan evenveel plezier als pijn veroorzaken. De esthetische ervaring is een complex proces dat veel dingen met ons doet. Het maakt gebruik van het langetermijngeheugen, dus is het erg subjectief en persoonsgebonden.

Jean-Pierre Changeux analyseert ook het proces van artistieke creatie en komt tot een zeer Darwinistische visie. Wanneer grote werken ontstaan, is dat dus het resultaat van een soort niet-genetische evolutie. Het werk ontstaat door een opeenvolging van variaties, selecties en uitbreidingen, vergelijkbaar met de evolutionaire cyclus bij diersoorten.