Tijdens de zitting

Een sessie verloopt altijd in vier fasen:

De welkomstfase: Dit welkom moet altijd warm zijn. Voor de patiënt is het het eerste contact met de therapeut. Als u uw patiënt kent, vraag dan hoe het met hem gaat en laat het gesprek gaan in de richting die hij wil dat het gaat. Deze tijd kan ook gebruikt worden voor opwarmingsoefeningen, als dat nodig is. Dit kan bestaan uit ontspanningsoefeningen of artistieke opwarmingsoefeningen in de vorm van eenvoudige opdrachten.

De scheppingsfase: Hier geeft u de eventuele instructies, en biedt u de activiteit aan de patiënt aan. De duur van de scheppingsfase varieert naar gelang de activiteit en de patiënt.

De evaluatiefase: Dit is het slotgesprek dat volgt op de activiteit. Ook deze fase kan min of meer lang duren.

De slotfase: Hier gaat het erom de sessie op een geritualiseerde, zinvolle en repetitieve manier te beëindigen.

U kunt bijvoorbeeld de sessie beëindigen met een ontspannings- of meditatieoefening, de sessie recapituleren of steeds op dezelfde manier afscheid nemen voor iedereen weer naar de dag gaat.

De rol van waarnemer en getuige spelen

De tijd die voor de workshops wordt uitgetrokken dient om bepaalde therapeutische doelen te bereiken, maar is ook een doel op zich.

Door artistieke oefeningen voelen patiënten zich vaak ontspannen en vredig. Uw rol in dit proces zou niet moeten zijn om kritiek te geven of instructies te geven; in plaats daarvan kunt u helpen door aanmoediging en feedback te geven die constructief is voor het proces van de patiënt.

U bent een facilitator die kan helpen bij blokkades, maar verder bent u alleen maar een waarnemer en getuige. Let tijdens het uitvoeren van de workshop op de houding van uw patiënt, want sommige gedragingen kunnen heel onthullend zijn. Doe in deze tijd niets anders dan eventueel aantekeningen maken over de kunstzinnige activiteit.

Deze aantekeningen zullen als basis dienen voor uw discussie over het ontwerp. Het basisprincipe is de patiënt niet te onderbreken en hem vrij te laten ontwerpen. De enige beperking die kan bestaan is de gegeven instructie.

Tijdsplanning

Een als een eenheid opgezette sessie moet altijd een welkomstfase, een scheppingsfase en een evaluatiefase bevatten. Dit betekent echter niet dat één sessie het begin en het einde van een workshop is!

Voor sommige activiteiten zijn meerdere sessies nodig, maar dit hoeft u er niet van te weerhouden telkens de evaluatiefase in te plannen.

Dit is nodig omdat elke stap in een workshop belangrijk is.

Het is ook nuttig om binnen een workshop pauzes in te lassen om te zien hoe het gesprek zich ontwikkelt. Het idee is dat kunstbeoefening telkens weer aanzet tot dialoog: omgaan met pauzes en het ritme van uw sessies wordt zo een kunst die u mettertijd verwerft. U moet dus aan beide eisen voldoen: Bouw de timing van een sessie op, en ook die van de workshops als geheel. En heb altijd de doelen voor ogen, dat u bij het begin met de patiënt afsprak.

Spreken en notulen

Zoals eerder gezegd maakt u bij elke fase van de sessie aantekeningen. Tijdens het eerste gesprek noteert u al bepaalde details over uw patiënt: Wat zijn zijn problemen, zijn doelen, zijn angsten, hoe beoordeelde u zijn verhouding tot kunst? De aantekeningen moeten dan voortdurend worden voortgezet, want ze dienen als basis voor dialoog: vóór en tijdens het ontwerpproces, maar ook tijdens de evaluatiefase.

Observeer de reacties van de patiënt, de blokkades, de dingen die hun werk aan het licht kan brengen zonder ooit in een interpretatie te vervallen en. Zodra een stap in de workshop voltooid is of aan het eind van een sessie, begint u een gesprek op basis van deze aantekeningen.

Vergeet niet ze samen te vatten, zodat u klaar bent voor elke nieuwe sessie. Natuurlijk is het maken van aantekeningen in een groepsverband anders: het gaat meer om het aanpakken van bepaalde problemen, specifieke gevallen en de algemene ontwikkeling van de groep, die ook zelf beoordeeld kan worden.

Reflexie

We hebben het gehad over timing en pauzes. Er moet ook tijd ingepland worden, zodat hij voor zichzelf kan nadenken, over zijn kunstwerken en over jullie gesprek. Kunst gaat over reflectie en observatie. De patiënt zal vrijuit creëren zonder een bepaald idee in gedachten te hebben. Terwijl hij naar het kunstwerk kijkt en met u praat, zal hij over zichzelf nadenken. Het resulterende kunstwerk werkt als een spiegel waarin hij naar zichzelf kan kijken. Uw vragen dienen slechts als leidraad voor deze overdenking.

Vraagstelling en ontwikkeling van het gesprek

Natuurlijk moet u ook in een positie zijn van voortdurende reflectie, van sessie tot sessie en van patiënt tot patiënt: u moet voortdurend proberen workshops en methoden aan te passen om relevante oplossingen te bieden. U kunt geen vast schema voor de workshops hebben, want alles hangt af van wat er in de vorige sessie gebeurde.

Daarom is het nuttig ideeën paraat te hebben voor het geval er een blokkade optreedt of als het beoogde probleem een ander probleem blijkt te zijn en u aan andere problemen wilt werken. De rol van het artistieke medium is om het gesprek op gang te brengen op basis van dingen die opvallen. Het helpt ook om het probleem vanuit een ander perspectief te bekijken.

Een karakteristiek einde

Net als het begin van uw sessie, moet ook het einde altijd geritualiseerd zijn. Dit kan een eenvoudige begroeting zijn en een paar woorden of ontspanningsoefeningen – afhankelijk van hoe u uw sessie gestructureerd hebt. Het is belangrijk te benadrukken dat de sessie voorbij is en dat de patiënt nu met nieuwe oplossingen naar zijn dagelijks leven terugkeert. Als een therapeutische relatie ten einde loopt en het de laatste sessie is, moet je in staat zijn deze gebeurtenis te erkennen. Dit kan op vele manieren. Idealiter wordt een activiteit ontwikkeld die alles samenvat wat bereikt is, afhankelijk van het probleem dat aanvankelijk aangepakt werd.