Kleur: een waarneming?

In feite is kleur strikt genomen een waarneming. Het is de visuele waarneming die we allemaal hebben van de spectrale verdeling van licht.

Het was Isaac Newton die dit verschijnsel van lichtbreking beschreef in zijn brief van 6 februari 1672. Om zijn experiment uit te voeren, maakte hij een klein gaatje in zijn luiken en plaatste er een klein glazen prisma in. Het licht dat door het prisma ging werd op de muur gebroken en nam een verbazingwekkende langgerekte vorm aan. Zo leek het hem dat de richting van het licht loodrecht stond op die van het prisma en dat elke kleur overeenkwam met een cirkelvormig beeld van de zon dat door de breking gezien kon worden. Hij onderzocht dit verschijnsel en creëerde uiteindelijk een eerste kleurencirkel.

Kleuren zijn dus een zintuiglijke ervaring, opgebouwd uit verschillende kleuren en verschillende golflengten. Het object dat we zien zendt golven uit om de kleuren zichtbaar te maken.

De kegeltjes in onze ogen pikken ze op en zenden ze door naar de oogzenuw. Deze informatie wordt dan gecontroleerd en verwerkt in een tijdsbestek dat wij niet kunnen waarnemen. Toch lijkt ons dit heel natuurlijk, omdat we ons de wereld niet anders zouden kunnen voorstellen.

Het oog is eigenlijk een tamelijk ingenieuze machine die elektromagnetische frequenties verwerkt. Het resultaat van deze verwerking is kleurwaarneming. Maar natuurlijk zien we niet alles.

Ons oog neemt alleen de zichtbare golflengtes waar van violet op 400 nanometer tot rood op 700 nanometer. Buiten dit spectrum hebben we het over onzichtbare golven, zoals die van de zon, die onze huid bruinen.

Meer nog dan de symboliek die met elke kleur verbonden is, is er een perceptie die van persoon tot persoon verschilt. Ook al worden kleuren gecodeerd met colorimetrie, toch zien we ze niet allemaal op dezelfde manier. Sommige aandoeningen, zoals kleurenblindheid, veranderen deze waarneming zelfs helemaal. Een kunstenares, Concetta Antico, had vier soorten kegeltjes op haar netvlies die haar een verbeterde kleurwaarneming gaven. Men kan deze waarneming bewonderen als men haar werken bekijkt:

Landschapschilderij met Rubberboom door Concetta Antico