Één kleur, één symbool?

Kleur is vooral een subjectief en persoonlijk verschijnsel. Kleur lijkt een web uit te drukken van symbolen en gevoelens die uniek zijn voor ons. De redenen voor een symbool kunnen vaak heel pragmatisch zijn. In de loop van de geschiedenis is de symboliek die met kleuren wordt geassocieerd vooral afhankelijk geweest van de technische middelen die nodig waren om ze toe te passen:

• In de prehistorie was kunst al erg voorgezonden en drukte ze de wensen, angsten of het dagelijkse leven van de mensen uit. We kennen niet alle technieken die gebruikt werden, maar rood en zwart bepaalden voor een groot deel het werk van prehistorische kunstenaars. Ze gebruikten pigmenten in combinatie met een kleurloos materiaal en een bindmiddel van vet of water en brachten de kleur aan met penselen, sjablonen of borderstencils. Rood werd verkregen uit ijzeroxide, hematiet en zwart uit houtskool, beenderkool of harde steenkool.

• Het oude Egypte was een tijd van felle kleuren en intense blauwen en groenen. Blauw, gewonnen uit lapis lazuli of een geheimzinnig recept van koper-cadmium, werd in verband gebracht met het goddelijke en de eeuwigheid.

Blauwe verf werd gebruikt met een diepe betekenis en groen werd verkregen uit een natuurlijk kopercarbonaat, malachiet. Samen symboliseerden ze de natuur en het leven. Een groen geschilderd gezicht luidde een opstanding in.

• Uit de Griekse oudheid is vooral de buitengewone symboliek van keizerlijk paars bekend. Deze kleur werd geassocieerd met macht, ze sierde de keizerlijke kamers en gewaden en werd een sociaal handelsmerk. En niet zonder reden! De productie van een kleine hoeveelheid paars vereiste een enorme hoeveelheid murex schelpen, die moeilijk te produceren waren.

De symboliek van de kleuren ontwikkelt zich dus in de loop van de tijd en hing ook af van de beschikbare middelen. Christopher Columbus bracht nieuwe tinten mee terug van zijn reis naar het nieuwe continent dat toen nog niet bestond. Hiertoe behoorde zwart violet, een tint gemaakt van Campeche hematine hout, een verfstof waarmee violet, grijs en diepzwart verkregen kon worden.

Vermeldenswaard is ook de oranjerode kleur die tegenwoordig nog in sommige voedselkleurstoffen wordt gebruikt. Deze kleurstof wordt gebruikt in Reblochon of Cheddar, bijvoorbeeld, en is afkomstig van de achiote, een struik uit Zuid-Amerika. Het begrip kleur is grotendeels verbonden met dat van waarneming. Bovendien, wat is kleur eigenlijk?